TO I OWO O ŚRODOWISKU: Oddziaływanie ozonu

Ozon w dolnej warstwie atmosfery – troposferze jest zanieczyszczeniem powietrza, które negatywnie wpływa na zdrowie ludzi. Ozon, który w wysokich warstwach atmosfery spełnia rolę filtra dla promieniowania ultrafioletowego, w warstwie przyziemnej jest zanieczyszczeniem i wykazuje szkodliwe działanie zarówno na ludzi jak i na ekosystemy czyli układy składające się z organizmów żywych połączonych ze środowiskiem, w którym się znajdują.

Konsekwencje wpływu ozonu na zdrowie ludzi:

Długotrwałe:

• zmiana aktywności oskrzeli,
• zmiany tkanki płucnej, obrzęk płuc,
• utlenianie kwasów tłuszczowych w organizmie,
• obniżenie odporności na infekcje.

Krótkotrwałe:

• podrażnienie oczu i błon śluzowych,
• utrudnienie w oddychaniu wraz ze zmniejszeniem pojemności płuc,
• krwotoki z nosa,
• kaszel,
• bóle w klatce piersiowej,
• bóle i zawroty głowy.

Według prof. Szaflika zawartość ozonu w powietrzu wpływa na: przemiany przebiegające w organizmach, procesy nowotworowe, zmniejszenie odporności (zwiększenie wrażliwości na alergeny), powstawanie procesów zapalnych oraz zmian w strukturze krwi.

Zanieczyszczenie ozonem prowadzi też do uszkadzania roślin, a nawet może je całkowicie niszczyć. Przyczyną tego jest mechanizm wymiany pary wodnej i gazów z otaczającym powietrzem przez rośliny, która odbywa się poprzez aparaty szparkowe czyli aparaty służące do wymiany gazowej między tkankami wewnętrznymi rośliny i atmosferą. Są one zwykle otwarte podczas dnia, a zamknięte w nocy. Gromadzenie się ozonu w warstwie przyziemnej jest największa właśnie w dzień, a to z kolei zwiększa podatność roślin na uszkodzenia. Ozon powoduje, że aparaty szparkowe roślin otwierają się szerzej i pozostają otwarte dłużej niż w naturalnych warunkach. Ułatwia to wniknięcie do wnętrza tkanek innych zanieczyszczeń, co z kolei prowadzi do uszkodzeń i wypłukiwania składników odżywczych oraz zakłócenia procesu fotosyntezy i innych przemian. Ozon uszkadza również ochronną warstwę wosku na liściach i igłach. Osłabione rośliny są mniej odporne na działanie czynników zewnętrznych. Pierwszą widoczną oznaką jest pojawienie się plam na liściach lub ich opadanie. Najbardziej wrażliwe rośliny uprawne to tytoń, pszenica, soja, ziemniak, kukurydza, natomiast z roślinności naturalnej – drzewa iglaste oraz topola. Najwrażliwszymi na podwyższone stężenia ozonu, organizmami są mchy i porosty, które nie mają ochronnej warstewki wosku.

Co można zrobić żeby ograniczyć negatywne oddziaływanie ozonu?

Uzasadnionym kierunkiem działań powinno być zmniejszenie emisji tzw. prekursorów ozonu czyli substancji, które mają udział w tworzeniu ozonu w warstwie przyziemnej. Głównymi prekursorami ozonu są tlenki azotu oraz tlenek węgla i tlenki siarki. W przypadku tlenków azotu i tlenków siarki to pochodzą one głównie z procesów spalania w sektorze mieszkaniowym. Największy udział w emisji tlenku węgla mają procesy spalania w sektorze mieszkaniowym oraz transport drogowy.

W celu redukcji emisji prekursorów ozonu, powinniśmy wprowadzić stosowanie pewnych „dobrych praktyk”. Wymienić tu należy m. in.:

• eliminację indywidualnych pieców oraz kotłów węglowych tzw. „kopciuchów” i zastępowanie ich ogrzewaniem bardziej przyjaznym środowisku np. gazowym;
• izolację budynków, wymianę okien, usprawnienia systemów ogrzewania – automatyka, regulacja;
• wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, wykorzystanie biomasy do kotłów indywidualnych, stosowanie paneli słonecznych i pomp ciepła.

W następnym numerze Gazety Malanowskiej przeczytacie Państwo o spotkaniu z przedszkolakami dotyczącym środowiska.

„Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci”.

Czy wiesz, że?

Ozon może występować również jako ciecz, wtedy ma barwę niebiesko-czarną lub jako ciało stałe, wtedy jest fioletowo-czarny.

/-/ Łukasz Kurek